SUÇUN YAKASI BEYAZ KENDİSİ KARANLIK ÜÇLÜ

Suç, hukuk düzenine aykırı bir eylem olarak tanımlanır ve toplumda ekonomik ve psikolojik açıdan olumsuz etkiler yaratır. Suç işleme eğilimini biyolojik, psikolojik ve sosyolojik faktörler etkiler. Edwin Sutherland'ın 1939'daki teorisine göre, bireyler suç davranışlarını sosyal çevrelerinden öğrenirler. Beyaz yaka suçları, yüksek sosyal sınıfa mensup bireyler tarafından işlenen suçlar olarak tanımlanır ve mali dolandırıcılık, yolsuzluk gibi eylemlerle büyük yıkımlara neden olur. 📌Enron skandalı, beyaz yaka suçlarının ciddi etkilerini gösteren bir örnektir; 2001'deki bu olay, yöneticilerin mali tabloları manipüle etmesi sonucu milyarlarca dolarlık kayıplara ve binlerce iş kaybına yol açmıştır. Bu tür olaylar, suçun ekonomik ve psikolojik boyutlarını gözler önüne serer. Bu suçlar genellikle ya tam anlamıyla bilinmez ya da yanlış anlaşılır. Öyle ki şirket sahipleri ve kamu yetkilileri tarafından bile fark edilemeyecek kadar sofistike ve profesyonelce işlenirler.

Son yıllarda, bu tür suçları işleyen bireylerin kişilik özellikleri üzerine yapılan araştırmalar, özellikle "Karanlık Üçlü" (Dark Triad) olarak bilinen kişilik özellikleriyle ilişkili olabileceğini göstermektedir. Paulhus ve Williams tarafından kavramsallaştırılan karanlık üçlü; psikopati, narsisizm ve Makyavelizm olmak üzere üç kişilik özelliğini içerir: Psikopati: Empati eksikliği, antisosyal davranışlar ve duygu yoksunluğu ile karakterizedir. Psikopat bireyler, genellikle başkalarının duygularını ve haklarını önemsemeden kendi çıkarları doğrultusunda hareket ederler. Literatürde patolojik yalancılar olarak tanımlanması da söz konusudur. Narsisizm: Kendi önemini abartma, sürekli hayranlık ve ilgi beklentisi ile karakterizedir. Narsistik bireyler, genellikle kendilerini üstün görür ve başkalarının ihtiyaçlarını göz ardı ederler. Makyavelizm: Manipülatif ve aldatıcı davranışlarla karakterizedir. Makyavelist bireyler, genellikle amaçlarına ulaşmak için her türlü aracı mubah görürler ve etik kuralları göz ardı ederler. Yüksek Makyavelizm düzeyi etik dışı davranış riskini artırır.

Yapılan çalışmada, aynı zamanda bu üç farklı kişilik yapısının dürtüsellik, manipülasyon, davranışsal saldırganlık ile ilişkileri olduğu saptanmıştır. Ancak, unutulmaması gereken en önemli detay, üç bileşenin ortak olarak taşıdığı empatideki eksiklikten doğan acımasızlıktır. Psikopati ve narsisizm genellikle subklinik düzeyde incelenir. Bu üç kişilik özelliği, beyaz yakalı suçlarla güçlü bir ilişkiye sahiptir. Psikopatlar empati eksiklikleri nedeniyle suç işlerken vicdan azabı hissetmez, narsistler kendilerini üstün görerek etik sınırları aşar, Makyavelistler ise manipülatif taktiklerle kurumsal ihlallere neden olabilir. Jones & Paulhus’un 2009 çalışmasında ise bu davranışları manipülatif beceriler ve stratejik düşünme ile açıklar. Sonuç olarak bu kişilik özelliklerinin iş yerlerinde tespiti ve uygun yönetim stratejileri, beyaz yakalı suçları azaltmada önemli rol oynar.

Kıymetle kalın,

Elif Yeniçeri